--- تأثیرات و تأثرات طرح «گفت‌وگوی تمدن‌ها» روزنامۀ همدلی، شمارۀ 1516، دوم مهرماه 1399 گزارش سخنرانی سید علی محمودی در وبینار «آثار طرح گفت‌وگوی تمدن‌ها در سطح جهانی و ملی»   به ‌مناسبت گرامیداشت «روز گفت‌وگوی تمدن‌ها»، در تاریخ 31 شهریور ماه 1399 نشستی از سوی «انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه‌ها» برگزار شد. در این گرد‌هم‌آیی مجازی، دکتر هادی خانیکی با عنوان «آثار گفت ‌وگوی تمدن‌ها در حیات اجتماعی ایران» و دکتر سید علی محمودی با عنوان «تأثیرات و تأثرات طرح گفت‌وگوی تمدن‌ها» سخنرانی کردند و سپس به پرسش‌های حاضران پاسخ گفتند.   دیدگاه هانتینگتون سیدعلی محمودی در شروع صحبت‌هایش دربارۀ نظریۀ «برخورد تمدن‌ها»ی هانتینگتون، به این نکات اشاره کرد: «این نظریه به برخورد تمدن‌ها در حوزۀ فرهنگی می‌پردازد. هانتینگتون دلایل خود را در این ‌باره طی چند محور ذکر کرده است: 1. اختلاف میان تمدن‌ها اساسی است. 2. جهان در حال کوچک‌تر شدن و کنش‌ها و واکنش‌ها رو به افزایش است. 3. روندهای اقتصادی و تحولات اجتماعی در جهان، انسان‌ها را از هویت دیرینه و بومی آنها جدا می‌کند. 4. غرب در اوج قدرت است اما پدیدۀ «بازگشت به خویش» در تمدن‌های غیرغربی در حال وقوع است. 5. نمی‌توان تفاوت‌های فرهنگی و مذهبی را نادیده گرفت. 6. منطقه‌گرایی در حال رشد کردن است.   هانتینگتون برخورد تمدن‌ها را به خُرد و کلان تقسیم می‌کند. برخورد کوچک‌ توسط گروه‌هایی صورت می‌گیرد که دست به خشونت می‌زنند. در بعد کلان، این خشونت‌ها در میان دولت‌های وابسته به تمدن‌های مختلف رخ می‌دهد.» وی ادامه داد: «این مقاله توجه بسیاری را به خود جلب کرد و هراسی ایجاد کرد که چه اتفاقی قرار است در جهان بیفتد.   طرح گفت‌وگوی تمدن‌ها  در مقابل نظریۀ «برخورد تمدن‌ها»، در 30شهریور 1377 در اجلاس 53 نشست مجمع عمومی ملل متحد، پیشنهاد نام‌گذاری نخستین سال هزاره سوم به گفت‌وگوی تمدن‌ها توسط آقای سید محمد خاتمی رئیس جمهوری ایران مطرح شد. برای تهیه متن پیش‌نویس قطعنامۀ گفت و گوی تمدن‌ها، کمیته‌ای در تهران تشکیل شد. در این کمیته که طی چند نشست در دفتر آقای محمد جواد ظریف تشکیل می‌شد، افرادی از گرایش‌های مختلف فکری و سیاسی حضور داشتند که من نیز عضو آن بودم. دراین نشست‌ها تلاش شد بر روی محورها، کلمات و مفاهیم این متن بحث شود تا در نهایت به یک اجماع ملی برسیم.» محمودی ادامه داد: «در یکی از جلسات وقتی بحث «کثرت‌گرایی فرهنگی» در قطعنامه پیش آمد، آقای محمد علی تسخیری گفت که این مفهوم ایراد دارد و ما نمی‌توانیم آن را بپذیریم. من گفتم این «کثرت‌گرایی فرهنگی» است و می‌دانید که تجلیات فرهنگی شکل‌های مختلفی دارد. چیزی که شما نگران آن هستید «کثرت‌گرایی دینی» است که اکنون مورد بحث نیست و ما وارد آن نمی‌شویم. بالاخره آقای تسخیری پذیرفت. در نهایت پیش‌نویس پس از گفت‌و‌گوهای بسیار، پذیرفته شد. آقای ظریف هم در نیویورک از طریق تماس‌ها و مذاکرات فشره، متن را به نظر نمایندگان چندکشور مطرح جهان رساند. در نهایت اجماع ملی و بین‌المللی روی آن حاصل شد. در تاریخ کشورما، هر زمان اجماعی به‌وجودآمده که ادامه یافته و در آن اختلال و کارشکنی ایجاد نشده، همواره با پیروزی نهایی همراه بوده است. این قطعنامه در 4 نوامبر 1998 به شماره 22/53 به اتفاق آرا به تصویب مجمع عمومی ملل متحد رسید.» وی بیان کرد: «نکته مهم این است که از زمان حضور ایران در سازمان ملل متحد- که جزء اولین کشورهایی بودکه به عضویت این سازمان درآمده بود-، تا آن روز، هیچ قطعنامه‌ای در این سازمان به پیشنهاد ایران تصویب نشده بود. این نشان می‌داد که تغییر فضای پویا و انگیزنده در آن روزهای جامعۀ ایران، به فراسوی مرزها رفته و دیدگاه‌ها را به سوی تفاهم و همکاری تغییر داده ‌بود. از طرفی، زمان برای طرح این ایده زمان مناسبی بود. جهان گوش به زنگ چنین ایده‌ای بود.»   تأثیرات گفت‌وگوی تمدن‌ها محمودی درخصوص تاثیرات قطعنامه گفت‌وگوی تمدن‌ها گفت: «اولین کاری که آقای کوفی عنان دبیر کل وقت سازمان ملل متحد انجام داد این بود که آقای پیکو را به عنوان نماینده خود برای پیگیری قطعنامۀ گفت‌وگوی تمدن‌ها منصوب کردند. دبیرکل از میان استادان و شخصیت‌های برجستۀ جهان، 18 نفر را از 18 کشور به عنوان«گروه شخصیت‌های برجسته»(Group of Eminent Persons) به هم‌اندیشی در راستای معرفی و گسترش فکر گفت‌وگوی تمدن ها در جهان دعوت کرد. از میان آنان، می‌توان از حَنا عشراوی(فلسطین)، ژاک دلور(فرانسه)، شاهزاده حسن بن‌طلال(اردن)، آمارتیا سن(هند)، ریشارد فون وایتنسکر(آلمان) و محمد جواد ظریف(ایران) نام برد.کارنامۀ طرح جهانی گفت‌وگوی تمدن ها در کشورهای جهان، بسیار پربار و برجسته بود. به عنوان نمونه، صدها کتاب و رسالۀ دانشگاهی و هزاران مقاله علمی در این باره منتشر شد. کشورها، نهادهای مدنی وگروه‌های مختلفی در تشکیل گردهمایی‌ها همکاری کردند، مانند نشست روسای مجالس کشورهای تمدن‌های بزرگ جهان شامل یونان، ایتالیا، چین، مصر و ایران، و نیز نشست‌هایی که در رم، آتن، دوبلین، دوحه، تهران و چند کشور دیگر برگزار شد. از سوی دیگر، این ایده با تاسیس ده‌ها کرسی گفت‌وگوی تمدن‌ها در دانشگاه‌های مختلف جهان همراه شد. تاسیس «مرکز بین‌الملل تحقیقات ادیان و فرهنگ‌ها» در ترکیه در سال 1388نمونۀ دیگری از تاثیرات گفت‌وگوی تمدن‌ها بود. در این راستا، طرح«ائتلاف تمدن‌ها» توسط اسپانیا و ترکیه به مثابه حرکت از گفت‌وگو به سوی ائتلاف شکل گرفت. کوفی عنوان در سال پایانی مسئولیت خود، 18 نفر را به عنوان اعضای عالیرتبه در جهت اجرای این طرح برگزید که آقای خاتمی در میان آنان بود. غیر از مرکز گفت‌وگوی تمدن‌ها در تهران، مرکزی در ژنو از سوی ایران تاسیس شد و به فعالیت پرداخت.   تأثرات گفت‌وگوی تمدن‌ها آقای خاتمی در صدد اجرای دو طرح بزرگ بود که متأسفانه به علت کارشکنی‌ها و عدم همکاری در داخل کشور، عملی نشد. نخست، ایده ایجاد محوطه ای برای کشورهای تمدن‌های بزرگ جهان در تهران که این کشورها در مراکزی در کنار یکدیگر به بحث های فرهنگی بپردازند، درباب مسائل مهم انسانی در همایش‌هایی به گفت‌وگو بنشینند و نهادهای علمی و فرهنگی مانند کتابخانه تأسیس کنند. دوم، تاسیس «تلویزیون گفت‌وگوی تمدن‌ها» که در جهت نهادینه کردن گفت‌وگو و بحث‌های فرهنگی فعالیت کند. بدون اغراق و بزرگنمایی، ایدۀ گفت‌وگوی تمدن‌ها مانند آبی بود بر روی آتشی که از نظریۀ برخورد تمدن‌های هانتینگتون و فضای ملتهب جهانی برآمده بود؛ کاری که از یک تمدن بزرگ مانند ایران، ساخته و برخاسته بود.» وی در پایان خاطرنشان کرد: «سی‌ام شهریور هرسال به نام«روز گفت‌وگوی تمدن‌ها» در تقویم رسمی کشور قید شده بود، اما با کمال تأسف در سال 1389 این روز را از تقویم ملی کشور حذف کردند! مرکز گفت‌وگوی تمدن‌ها در تهران را با طرفندها و عناوینی تغییر دادند و وارد مرکزی به‌نام «جهانی شدن» کردند و بعد آن را هم تعطیل کردند. من در سال 1379پیشنهاد نامگذاری پارکی به نام «پارک گفت‌وگوی تمدن‌ها» را به شورای اول شهر تهران دادم که پس از بحث‌های فراوان سرانجام با نام «پارک گفت‌وگو» به تصویب رسید و پس از تاسیس، آقای خاتمی آن را افتتاح کرد. متاسفانه اندیشۀ خردمندانه، انسانی، اخلاقی و صلح‌آمیز گفت‌وگوی تمدن‌ها  و دستاوردهای شگرف آن، با تغییر اشخاص کنار گذاشته شد. در عوض، چند کشوردیگر این ایدۀ بزرگ را از ایرانیان گرفتند و به شکل ساختاری و مستمر ادامه دادند. »   متن کامل گزارش: روزنامه همدلی، شمارۀ 1516، چهارشنبه 2 مهرماه 1399.  متن حاضر، ویرایش محتوایی و ادبی شده است. ---