--- «نوروز باستانی» و هم‌کنشی نهادهای جامعۀ مدنی   فرارسیدن نوروز باستانی و آغازین روزهای سال نو که با نوزایش طبیعت و نسیم بهاری قرین است، فرصت زدودن گردوغبار رنج‌ها و دلگیری‌ها و نزدیک شدن قلب‌ها به یکدیگر است. در این روزهای مهر و شکوفه و باران، عاشقان با یکدیگر همخانه می‌شوند، کینه‌ها را از سینه‌ها با هفت آب می‌شویند و پند مولانا را با گوش جان می‌نیوشند که سروده است: باید که جمله جان شوی تا لایق جانان شوی گر سوی مستان می‌روی، مستانه شو، مستانه شو اندیشه ات جایی رَوَد، وآنگه تو را آنجا کِشَد ز اندیشه بگذر، چون قضا، پیشانه شو، پیشانه شو بِنواخت نورِ مصطفی، آن اُستُنِ حنّانه را کمتر ز چوبی نیستی، حنّانه شو، حنّانه شو دید و بازدید عید در چنین فضایی از یکرنگی و یکدلی از زمان تحویل سال تا دوازدهم فروردین ماه صورت می‌گیرد. این رسم مبارک و خجسته، از دیرباز تا به امروز، در درازنای تاریخ ایران زنده و برپا بوده است. دید و بازدید نوروزی که از دیدار پدر و مادر و اعضای فامیل آغاز می‌شود و در ملاقات دوستان، همسایگان و همکاران ادامه می‌یابد، در سدۀ اخیر گستردگی بیشتری یافته است. در این دورۀ تاریخی با تأسیس احزاب، گروه‌ها و اتحادیه‌های صنفیِ تولیدی، تجاری و خدماتی، انجمن‌های علمی، دانشجویی، دینی و مذهبی، مؤسسه‌های خیریه و مانند این‌ها، از رهگذر دیدارهای نوروزی بین اعضای این نهادها، سنت ایرانی نوروز ارج نهاده شده و در طول زمان به تکثر و تنوع آن‌ افزوده شده است. افزون بر این‌ها، بایستی از رسم جلوس بزرگان دانش، ادب، هنر و سیاست یادکرد که در نشست‌های دوره ای به ویژه در ایام نوروز، در خانه‌های خود با دوستان، همکاران و هم‌مسلکان دیدار و گفت‌وگو می‌کردند. در ایران امروز، طی دهه‌های اخیر، شهروندان با انگیزه و پویای ایرانی در داخل و خارج از کشور، به برپایی نهاد‌های جامعۀ مدنی همت گمارده اند. می‌دانیم که نهادهای مدنی در ایران ناوابسته اند و از سوی شهروندان به صورت داوطلبانه و مستقل در عرصۀ عمومی شکل گرفته اند. این نهادها با اقبال عمومی مواجه شده و توسعه و تنوع آن‌ها با موفقیت ادامه دارد. در این نهادها- که جوانان ایرانی شامل دختران و پسران، و زنان و مردان در آن‌ها نقش بنیادین و سازنده دارند-، در هر استان و شهرهای بزرگ و کوچک ایران، در زمینه‌های گوناگون فعالیت می‌کنند؛ از تشکیل جلسات سخنرانی و بحث و گفت‌وگو در موضوع‌های اخلاقی، دینی، فرهنگی، اجتماعی، تاریخی، ادبی، فلسفی و سیاسی گرفته تا نشست‌های متن‌خوانی، نقد کتاب، نمایش فیلم، شعرخوانی، فرهنگ عامیانه و ذکر خاطرات. شمار این تشکل‌های مدنی بسیار است و به هزاران نهاد می‌رسد. چه زمانی از ایام نوروزی بهتر که اعضای این نهادهای مدنیِ پرشمار، دیدارها و دورهمی‌های ویژۀ نوروزی را همه ساله برنامه‌ریزی و اجرا کنند و گستره و ژرفای آن‌را رونقی روزافزون بخشند؟ این ایده را به عنوان یک پیشنهاد با مدیران و اعضای نهادهای مدنی ایران در میان می‌گذارم تا اگر مقبول افتاد، آن را به اجرا درآورند. البته ارتباط‌های جمعی در فضای مجازی، امکان آسان و خوبی است، اما دید و بازدیدهای نوروزی و دورهمی یاران جامعۀ مدنی، چیزی دیگر است و تأثیرات و ثمرات بی‌بدیل دارد. چنین رسمی در داخل و خارج از ایران، با همت و استقبال اعضای نهادهای جامعۀ مدنی، می‌تواند سنت همبودی، همدلی و هم‌اندیشی را در میان آنان تقویت کند و بروندادهای مؤثر و سازندۀ در پی داشته باشد. چنانکه در سال‌های اخیر در بسیاری از کشورهای جهان، از آسیا و اروپا گرفت تا آمریکا و آفریقا، آیین‌ها و جشن‌های نوروزی وسعت چشمگیری یافته و به عنوان تبلور و تجلی درخشان خِرد ایرانی شناخته شده است، ما ایرانیان می‌توانیم با بهره‌گیری از دانش و ظرفیت‌های انسانی خود، به این پدیدۀ عقلانی، اخلاقی و اجتماعی- که آمیزه ای از طبیعت، زندگی و زیبایی است-، با گشودن زاویه‌های جدید، ژرفا و حیات افزون‌تری بخشیم. نوروز باستانی و سال نو برای هم‌میهنان در ایران و ایرانی‌تباران گسترۀ ایران زمین مبارک باد. با امید به بهروزی و پیروزی. سیدعلی محمودی نوروز 1403 خورشیدی